Τμήμα Πολεοδομίας και Οικήσεως



Μήνυμα του Διευθυντή
Κυριάκου Κούνδουρου
_________________________________


Ο ρόλος και η αποστολή του Τμήματος Πολεοδομίας και Οικήσεως


Σας καλωσορίζω στη νέα ιστοσελίδα του Τμήματος Πολεοδομίας και Οικήσεως, που σχεδιάστηκε με σκοπό τη συνεχή πληροφόρηση και ενημέρωση του κοινού σε σχέση με το έργο που επιτελεί το Τμήμα και τις υπηρεσίες που παρέχονται τόσο ευρύτερα στο κοινωνικό σύνολο όσο και στον κάθε πολίτη ξεχωριστά.

Το Τμήμα αποτελεί βασικό βραχίονα άσκησης πολιτικής του Υπουργείου Εσωτερικών για τον προγραμματισμό, σχεδιασμό και έλεγχο της ανάπτυξης. Οι δραστηριότητες του Τμήματος κατανέμονται σε τέσσερις βασικούς Τομείς, οι οποίοι συνοπτικά αφορούν τις ακόλουθες θεματικές ενότητες:

• Πολεοδομικός και χωροταξικός σχεδιασμός και μελέτες
• Έλεγχος και εφαρμογή των προνοιών των Σχεδίων Ανάπτυξης
• Συντονισμός, υλοποίηση Πολεοδομικών Έργων και διατήρηση κληρονομιάς
• Στέγαση εκτοπισμένων και εφαρμογή της στεγαστικής πολιτικής του κράτους

Η σημασία των πιο πάνω δραστηριοτήτων είναι προφανής σε σχέση με ποικίλα θέματα ανάπτυξης και με άμεσες επιπτώσεις σε διάφορα επίπεδα. Οι τομείς αυτοί αποτελούν βασική παράμετρο άσκησης δημοσιονομικής, οικονομικής, κοινωνικής και χωρικής πολιτικής, μέσω της ενίσχυσης της ανάπτυξης, της βελτίωσης της ποιότητας ζωής και της αναβάθμισης του φυσικού και δομημένου περιβάλλοντος.

Το Τμήμα έχει ένα πολλαπλό και πολυδιάστατο ρόλο, με γενικό στόχο τη διαμόρφωση ενός βιώσιμου φυσικού και δομημένου περιβάλλοντος, όπου θα επιτυγχάνονται οι βέλτιστες συνθήκες για τη διαβίωση των πολιτών. Η επίτευξη του στόχου αυτού επιδιώκεται μέσα από τις εξής βασικές κατευθύνσεις:

(α) Χωροταξικός και πολεοδομικός προγραμματισμός και σχεδιασμός των πόλεων και της υπαίθρου, καθώς και προαγωγή και ρύθμιση της ανάπτυξης του κυπριακού χώρου στα πλαίσια της αειφορίας, βάσει μιας σειράς συνεχώς εξελισσόμενων Σχεδίων Ανάπτυξης και σύμφωνα με τις πρόνοιες του περί Πολεοδομίας και Χωροταξίας Νόμου.

(β) Διασφάλιση της εφαρμογής των προνοιών των Σχεδίων Ανάπτυξης μέσω της διαδικασίας ελέγχου και έγκρισης πολεοδομικών αιτήσεων. Το Τμήμα έχει την ευθύνη για άσκηση πολεοδομικού ελέγχου της ανάπτυξης, σύμφωνα με τον περί Πολεοδομίας και Χωροταξίας Νόμο και τα δημοσιευμένα Σχέδια Ανάπτυξης, μέσω του Διευθυντή του Τμήματος και των 5 Επαρχιακών Λειτουργών που έχουν οριστεί ως Πολεοδομικές Αρχές. Επίσης, το Τμήμα παρέχει τεχνικές συμβουλές τόσο σε Τοπικές Αρχές, Κυβερνητικά Τμήματα και Υπηρεσίες όσο και στο ευρύ κοινό, σε σχέση με θέματα που αφορούν τη ρύθμιση και τον έλεγχο της ανάπτυξης.

(γ) Σχεδιασμός, κατασκευή και συντήρηση οικισμών για τη στέγαση εκτοπισθέντων. Στον τομέα αυτό το Τμήμα συνεχίζει τις προσπάθειες για διευκόλυνση της ζωής των προσφύγων με τη διαρκή και συστηματική διαχείριση και αναδόμηση των υφιστάμενων Κυβερνητικών Οικισμών, τη βελτίωση των ελεύθερων και δημόσιων χώρων σε αυτούς, τον σχεδιασμό των οικοπέδων αυτοστέγασης αλλά και την τιτλοποίηση οικιστικών μονάδων σε δικαιούχους.

(δ) Καθορισμός και εφαρμογή πολιτικών προστασίας του φυσικού και δομημένου περιβάλλοντος, μέσω των προνοιών των Τοπικών Σχεδίων, οι οποίες υπόκεινται σε στρατηγική περιβαλλοντική εκτίμηση. Επιπρόσθετα, σύμφωνα με πρόνοιες του περί Πολεοδομίας και Χωροταξίας Νόμου, το Τμήμα προωθεί την προστασία, διατήρηση και αναβίωση της αρχιτεκτονικής και πολιτιστικής κληρονομιάς της Κύπρου. Συγκεκριμένα, πέραν των 5.500 αξιόλογων παραδοσιακών οικοδομών έχουν περιληφθεί μέχρι σήμερα σε Διατάγματα Διατήρησης, ενώ γύρω στις 400 διατηρητέες οικοδομές επιδιορθώνονται κατά μέσο όρο κάθε χρόνο, μέσα από την εφαρμογή σχετικού Σχεδίου Παροχής Κινήτρων, στο οποίο τα τελευταία χρόνια περιλαμβάνονταν χορηγίες πέραν των 6.000.000€ ετησίως, καθώς επίσης ποικίλες φοροαπαλλαγές και δυνατότητα μεταφοράς αναπτυξιακών δικαιωμάτων. Παράλληλα, δεκάδες αιωνόβια δέντρα εκτός κρατικών δασών καθώς και 20 αξιόλογες ομάδες (ιστορικοί ελαιώνες, κυπαρίσσια κ.α.) έχουν περιληφθεί σε Διατάγματα Προστασίας Δέντρων. Σημαντικές για την προστασία του φυσικού και δομημένου περιβάλλοντος είναι και οι πιο πρόσφατες προσπάθειες για την εφαρμογή στην Κύπρο των προνοιών της Ευρωπαϊκής Σύμβασης για το Τοπίο, με πρώτο βήμα την προώθηση της σχετικής καταγραφής και χαρτογράφησης των κυπριακών τοπίων.

(ε) Σχεδιασμός και υλοποίηση Πολεοδομικών Έργων σε κομβικά σημεία των πόλεων και των κοινοτήτων, που αναδιοργανώνουν και αναβαθμίζουν τον δημόσιο χώρο και τις συγκοινωνίες. Τα έργα διαμόρφωσης χώρων αφορούν τη δημιουργία ή ανάπλαση πλατειών, ευρύτερων περιοχών και παραδοσιακών οικισμών, τη διαμόρφωση χώρων πρασίνου και πάρκων, καθώς και άλλες παρεμβάσεις που έχουν στόχο την αναζωογόνηση υποβαθμισμένων περιοχών και την αναβάθμιση της ποιότητας ζωής. Στα οδικά πολεοδομικά έργα περιλαμβάνονται, μεταξύ άλλων, η βελτίωση υφιστάμενων σημαντικών οδικών αρτηριών ή η διάνοιξη νέων, η κατασκευή ποδηλατοδρόμων και η διαμόρφωση χώρων στάθμευσης. Επιπρόσθετα, το Τμήμα υλοποιεί έργα αναβάθμισης και αναζωογόνησης αστικών περιοχών και περιοχών της υπαίθρου μέσω της αξιοποίησης πόρων από τα Ευρωπαϊκά Ταμεία, ενώ παράλληλα διαχειρίζεται το Σχέδιο Χορηγιών Αγροτουρισμού που έχει αποδώσει πολύ καλά αποτελέσματα, ιδιαίτερα στις ορεινές Κοινότητες.

Πιο κάτω καταγράφονται πολύ συνοπτικά, ορισμένα από τα πρόσφατα επιτεύγματα και οι μελλοντικές προτεραιότητες του Τμήματος σε σχέση με τις πέντε βασικές κατευθύνσεις για την επίτευξη του στόχου της διαμόρφωσης ενός βιώσιμου φυσικού και δομημένου περιβάλλοντος, όπου θα επιτυγχάνονται οι βέλτιστες συνθήκες για τη διαβίωση των πολιτών. Πρόθεση μας είναι η περιοδική ενημέρωση των ενοτήτων αυτών για την καλύτερη πληροφόρηση και ενημέρωση του κάθε ενδιαφερόμενου.

Πρόσφατα επιτεύγματα


1. Την περίοδο 2006-2013 δημοσιεύτηκε η νέα γενεά Σχεδίων Ανάπτυξης, στα οποία έχουν ενσωματωθεί στρατηγικές και πολιτικές με βάση ευρωπαϊκές κατευθύνσεις και σύγχρονες διεθνείς αντιλήψεις. Για την ετοιμασία των νέων Τοπικών Σχεδίων εφαρμόστηκαν νέες διαφανείς συμμετοχικές και δημοκρατικές διαδικασίες και διασφαλίστηκε ένα περιβάλλον άμεσης ενημέρωσης και συμμετοχής του πολίτη σε κάθε στάδιο της σύνθετης αυτής διαδικασίας, με έγκαιρη και θεσμοθετημένη υποβολή εισηγήσεων και απόψεων, καθώς και δημόσια ακρόαση συναφών θέσεων. Ταυτόχρονα, εφαρμόστηκε για πρώτη φορά η νέα περιβαλλοντική νομοθεσία για «Εκτίμηση των Επιπτώσεων στο Περιβάλλον από Σχέδια και Προγράμματα» και εκπονήθηκαν στρατηγικές περιβαλλοντικές μελέτες.

2. Ορισμένες από τις νέες πολιτικές αφορούν την εφαρμογή πολεοδομικών κινήτρων (αύξηση συντελεστών δόμησης, ύψους οικοδομών κλπ.) για τη διασφάλιση των κατάλληλων υποδομών, ιδιαίτερα σε περιοχές αστικών κέντρων και κατοικίας, για τη δημιουργία εμπλουτιστικών έργων, ιδιαίτερα σε τουριστικές περιοχές, για την παροχή κοινωνικής στέγης σε ομάδες με χαμηλά εισοδήματα και για τη χρήση Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας (ΑΠΕ), με στόχο την επίτευξη καλύτερων συνθηκών διαβίωσης και περιβάλλοντος. Επίσης, έχει εισαχθεί σημαντικός αριθμός εξειδικευμένων και στοχευμένων πολιτικών σε ευαίσθητες περιοχές ή περιοχές με σημαντικές προοπτικές ή ιδιαιτερότητες. Παράλληλα, αφαιρέθηκαν οι κανονιστικές διατάξεις από το κείμενο των Τοπικών Σχεδίων και περιλήφθηκαν σε εξειδικευμένες κατά θέμα Εντολές του Υπουργού Εσωτερικών, με στόχο τη διευκόλυνση και παροχή ευελιξίας στο σύστημα έλεγχου της ανάπτυξης.

3. Τα τελευταία χρόνια το Τμήμα καταβάλλει προσπάθειες για την προώθηση και εισαγωγή στον πολεοδομικό σχεδιασμό σύγχρονων και καινοτόμων μεθόδων που αποτελούν σημαντικά εργαλεία πολιτικής για τη διαχείριση της γης και παρέχουν την ευχέρεια επίτευξης αειφόρου πολεοδομικού σχεδιασμού και ταυτόχρονα διευκόλυνσης ή επιτάχυνσης της ανάπτυξης, σύμφωνα με τις ανάγκες και ιδιαιτερότητες της κάθε περιοχής. Ανάμεσα στα πολεοδομικά αυτά εργαλεία που έχουν μελετηθεί και βρίσκονται σε διάφορα στάδια της διαδικασίας θεσμοθέτησης, περιλαμβάνονται ο Αστικός Αναδασμός, η Μεταφορά Αναπτυξιακών Δικαιωμάτων, και το Τέλος Πολεοδομικής Αναβάθμισης.

4. Σε ότι αφορά τη διαδικασία ελέγχου και έγκρισης πολεοδομικών αιτήσεων, οι καθυστερήσεις που παρατηρούνταν στο παρελθόν λόγω φόρτου εργασίας και σύνθετων διαδικασιών, έχουν μειωθεί με την εισαγωγή μέτρων όπως η διαδικασία μελέτης πολεοδομικών αιτήσεων με τη μέθοδο του αυτοελέγχου που έχει στόχο τη συνοπτική και ταχεία διεκπεραίωση των πολεοδομικών αιτήσεων που αφορούν ορισμένες λιγότερο σύνθετου τύπου αναπτύξεις. Επίσης, με στόχο την απλοποίηση και εκσυγχρονισμό της διαδικασίας για αδειοδότηση υφιστάμενων οικοδομών που παρουσιάζουν παρατυπίες και με απώτερο στόχο την έκδοση εκσυγχρονισμένων τίτλων ιδιοκτησίας, έχει προωθηθεί η συντονισμένη τροποποίηση των Νόμων περί Πολεοδομίας και Χωροταξίας, περί Ρυθμίσεως Οδών και Οικοδομών και περί Ακινήτου Ιδιοκτησίας (Διακατοχή, Εγγραφή και Εκτίμηση).



Κυριάκος Κούνδουρος
Διευθυντής, Αύγουστος 2019