Το Τμήμα Αρχείου Πληθυσμού και Μετανάστευσης (ΤΑΠΜ) είναι Τμήμα του Υπουργείου Εσωτερικών και είναι αποτέλεσμα της ενοποίησης των Υπηρεσιών Μετανάστευσης, Εγγραφής και Εκλογών που αποτελούσαν μέρος του Υπουργείου Εσωτερικών [Τροποποίηση των περί Δημόσιας Υπηρεσίας (Γενικών) Κανονισμών [Κ.Δ.Π. 921/2003].

Αρχικά το ΤΑΠΜ ήταν κυρίως υπεύθυνο για θέματα αρχείου πληθυσμού καθώς τα θέματα μετανάστευσης ήταν περιορισμένου όγκου και σημασίας. Με την πάροδο του χρόνου και ειδικότερα μετά την ένταξη της Κύπρου στην ΕΕ, οι αρμοδιότητες του ΤΑΠΜ επεκτάθηκαν σημαντικά κυρίως σε ό,τι αφορά τα μεταναστευτικά θέματα.

Σήμερα, η κύρια αποστολή του Τμήματος είναι η εξυπηρέτηση του κοινού σε όλα τα θέματα που εμπίπτουν στις αρμοδιότητές του. Το Τμήμα, επίσης, συμμετέχει ενεργά στο σχεδιασμό πολιτικής και δρα υποστηρικτικά και συμπληρωματικά σε άλλες κυβερνητικές υπηρεσίες.

Επιπλέον, το ΤΑΠΜ συμμετέχει ενεργά στις εργασίες της ΕΕ και είναι σε στενή συνεργασία με άλλους Ευρωπαϊκούς και Διεθνείς Οργανισμούς καθώς και με άλλες τοπικές, κυβερνητικές και μη οργανώσεις.

Οι κύριες αρμοδιότητες του Τμήματος είναι:

Αρχείο Πληθυσμού

(α) Τήρηση του Αρχείου Πληθυσμού.
(β) Παραχώρηση της Κυπριακής υπηκοότητας σε αλλοδαπούς.
(γ) Έκδοση Κυπριακών διαβατηρίων.
(δ) Έκδοση διαβατηρίων και ταυτοτήτων σε πολιτικούς πρόσφυγες.
(ε) Έκδοση πολιτικών ταυτοτήτων και προσφυγικών ταυτοτήτων.
(στ) Έκδοση Πιστοποιητικού εκτοπισμένου δυνάμει καταγωγής.
(ζ) Τήρηση του κεντρικού αρχείου πολιτικών γάµων και έκδοση βεβαιώσεων µε βάση τον περί Γάµου Νόµο.
(η) Τήρηση του ειδικού μητρώου πολιτικής συμβίωσης και έκδοση πιστοποιημένων αντιγράφων πιστοποιητικών πολιτικής συμβίωσης με βάση τον περί Πολιτικής Συμβίωσης Νόμο

Μετανάστευση και Ελεύθερη Διακίνηση

(α) Έκδοση Βεβαιώσεων Εγγραφής για τους Ευρωπαίους πολίτες και Δελτίων Διαμονής στα μέλη των οικογενειών τους που δεν είναι πολίτες της Ευρωπαϊκής Ένωσης.
(β) Χειρισμός αιτήσεων εισόδου και παραμονής αλλοδαπών που είναι μέλη οικογένειας Κύπριου πολίτη και έκδοση των σχετικών αδειών.
(γ) Έκδοση αδειών διαμονής σε αλλοδαπούς που είναι Επί Μακρόν Διαμένοντες.
(δ) Έκδοση Αδειών Μετανάστευσης.
(ε) Χειρισμός αιτήσεων για οικογενειακή επανένωση και έκδοση των σχετικών αδειών εισόδου και παραμονής.
(στ) Χειρισμός αιτήσεων εισόδου και παραμονής αλλοδαπών με σκοπό την Επίσκεψη και έκδοση των σχετικών αδειών.
(ζ) Χειρισμός αιτήσεων εισόδου και παραμονής αλλοδαπών με σκοπό την Απασχόληση (γενική απασχόληση, οικιακή απασχόληση, απασχόληση σε εταιρεία ξένων συμφερόντων, κλπ) και έκδοση των σχετικών αδειών.
(η) Χειρισμός αιτήσεων εισόδου και παραμονής αλλοδαπών με σκοπό τη Φοίτηση σε Εκπαιδευτικά Ιδρύματα στην Κύπρο και έκδοση των σχετικών αδειών.
(θ) Έκδοση αδειών διαμονής σε κατόχους καθεστώτος διεθνούς προστασίας.
(ι) Χειρισμός αιτήσεων για είσοδο και διαμονή για άλλους σκοπούς (έρευνα, εθελοντική υπηρεσία, κλπ) και έκδοση των σχετικών αδειών.
(ια) Επιβολή διοικητικών προστίμων σε μεταφορείς.
(ιβ) Επιβολή διοικητικών προστίμων σε εργοδότες που απασχολούν παράνομα αλλοδαπούς φοιτητές καθώς και επιβολή προστίμων στους ίδιους τους φοιτητές για παράνομη απασχόληση.