Νέα και Ανακοινώσεις
Απολογισμός έργου πρώτου χρόνου διακυβέρνησης
Διαχείριση του Μεταναστευτικού
Στις δράσεις για αντιμετώπιση του μεταναστευτικού προβλήματος, επικεντρώθηκε ο Υπουργός Εσωτερικών Κωνσταντίνος Ιωάννου, στις 22 Απριλίου 2024, παρουσιάζοντας τον απολογισμό του έργου του χαρτοφυλακίου του στον πρώτο χρόνο διακυβέρνησης του Νίκου Χριστοδουλίδη.
Ο κύριος Ιωάννου δήλωσε ιδιαίτερα αισιόδοξος για θετικά αποτελέσματα στην προσπάθεια περιορισμού των μεταναστευτικών ροών, ένεκα της κοινής επίσκεψης του Προέδρου της Δημοκρατίας και της Προέδρου της Ευρωπαϊκής Επιτροπής στο Λίβανο που έχει οριστεί στις 2 Μαϊου 2024.
Παρακάτω αυτούσια η ομιλία του,
«Επιτρέψτε μου να αρχίσω τη σημερινή παρουσίαση με το κεφάλαιο του μεταναστευτικού, παρόλο που πριν από μερικές βδομάδες είχαμε παρουσιάσει αναλυτικά σε ξεχωριστή διάσκεψη την αποτελεσματικότητα της πολιτικής μας. Για το πολύπλοκο αυτό ζήτημα που βρίσκεται πολύ ψηλά στα θέματα της επικαιρότητας τις τελευταίες εβδομάδες και μονοπωλεί το ενδιαφέρον ολόκληρης της κυπριακής κοινωνίας, η Κυβέρνηση υιοθέτησε από την πρώτη στιγμή μια δραστική και πολυεπίπεδη προσέγγιση. Είναι παραδεκτό γεγονός πως το μεταναστευτικό είναι ένα φαινόμενο που είναι εδώ για να μείνει και έχει πολιτικές, οικονομικές και κοινωνικές προεκτάσεις.
Είναι επίσης γεγονός πως η εξέλιξη του μεταναστευτικού δεν είναι κάτι το οποίο εξαρτάται αποκλειστικά από τις δικές μας ενέργειες ή αποφάσεις, αφού επηρεάζεται από πολλούς αστάθμητους παράγοντες, όπως η κλιματική αλλαγή, αλλά κυρίως οι πολιτικές εξελίξεις, όπως ακριβώς συνέβη και με την περίπτωση του πολέμου στην περιοχή μας.
Η Κύπρος δέχθηκε τα τελευταία χρόνια, με κορύφωση το 2021 και 2022, ασφυκτικές πιέσεις εξαιτίας των μαζικών μεταναστευτικών ροών. Ως αποτέλεσμα, παραμένει ακόμη και σήμερα η χώρα με το μεγαλύτερο ποσοστό αιτητών ασύλου, σε σχέση με τον πληθυσμό της, σε ολόκληρη την Ευρωπαϊκή Ένωση, κάτι που δυσχεραίνει την προσπάθεια για αποτελεσματική διαχείριση του μεταναστευτικού.
Για να βελτιώσουμε τη δύσκολη κατάσταση που παραλάβαμε, εξ αρχής στοχεύσαμε σε τέσσερις πυλώνες, δηλαδή τη μείωση των αφίξεων, την επιτάχυνση των διαδικασιών εξέτασης των αιτήσεων ασύλου, την αύξηση του αριθμού των επιστροφών και τη βελτίωση των υποδομών υποδοχής και φιλοξενίας. Μέσα από μια σειρά στοχευμένων μέτρων, πετύχαμε εντός του 2023:
- τη μείωση των νέων αιτήσεων ασύλου κατά 50%,
- τη μείωση των νέων αιτητών ασύλου από χώρες της Αφρικής κατά 85%,
- τη σύντμηση του χρόνου εξέτασης των αιτήσεων ασύλου σε τρεις μήνες,
- τη διεκπεραίωση της εξέτασης σημαντικού αριθμού αιτήσεων ασύλου που εκκρεμούσαν,
- την αύξηση των επιστροφών κατά 66%,
- την ολοκλήρωση των βελτιωτικών εργασιών για μετατροπή του Κέντρου Πρώτης Υποδοχής «Πουρνάρα» σε κλειστή δομή,
- την αναβάθμιση και επέκταση του Κέντρου Υποδοχής και Φιλοξενίας Αιτητών Διεθνούς Προστασίας στην Κοφίνου,
- την έναρξη των κατασκευαστικών εργασιών για τη δημιουργία Προαναχωρησιακού Κέντρου στην Μεννόγεια, χωρητικότητας περίπου 800 ατόμων,
- την εκπόνηση του Σχεδίου Δράσης για την Ένταξη και την Κοινωνική Συμπερίληψη Μεταναστών για την περίοδο 2024-2026, και
- την εκπόνηση από πλευράς Ευρωπαϊκής Ένωσης ειδικού Σχεδίου Δράσης για την αντιμετώπιση του μεταναστευτικού στην Ανατολική Μεσόγειο.
Τα μέτρα αυτά έχουν αποφέρει εμφανή αποτελέσματα, ιδιαίτερα στο θέμα των αιτητών ασύλου από υπηκόους τρίτων χωρών της υποσαχάριας Αφρικής, το οποίο σε μεγάλο βαθμό έχει περιοριστεί και θα μπορούσαμε να πούμε ότι βρίσκεται σε διαχειρίσιμο επίπεδο.
Προτού προχωρήσω, θα ήθελα να κάνω ιδιαίτερη μνεία στον τομέα των επιστροφών, έναν τομέα, στον οποίο επενδύσαμε σε πολύ μεγάλο βαθμό από την πρώτη στιγμή, με πολύ θετικά αποτελέσματα, τα οποία ανάγκασαν τους αρμόδιους Ευρωπαίους αξιωματούχους να χρησιμοποιούν την Κύπρο ως σημείο αναφοράς. Θέλω να τονίσω ότι το πρώτο τετράμηνο του 2024, η Κύπρος συνεχίζει να καταγράφει θετικό πρόσημο, με χίλιες περισσότερες επιστροφές σε σύγκριση με την περσινή αντίστοιχη περίοδο.
Ωστόσο, εκείνο που παραμένει ως το μεγαλύτερο πρόβλημα είναι ο μεγάλος αριθμός αφίξεων Σύρων υπηκόων που φτάνουν στη χώρα μας διά θαλάσσης από τη Συρία και κυρίως τον Λίβανο. Όπως είναι γνωστό, η Συρία, από την έναρξη των εχθροπραξιών από το 2011 και μέχρι και σήμερα, θεωρείται ως μη ασφαλής χώρα, σύμφωνα με τις αξιολογήσεις των διαφόρων αρμόδιων οργανισμών, γεγονός που σημαίνει ότι όλοι οι Σύροι υπήκοοι απολαμβάνουν το καθεστώς συμπληρωματικής προστασίας. Το δεδομένο αυτό παροπλίζει τις αρμόδιες Υπηρεσίες και δεν μας δίνει το δικαίωμα να αξιολογούμε τις ατομικές συνθήκες των αιτητών και να προβαίνουμε σε επιστροφές εκεί και όπου αποδεδειγμένα υπάρχει εκμετάλλευση του συστήματος. Ως αποτέλεσμα, η πίεση στο σύστημα υποδοχής και φιλοξενίας της χώρας μας αυξάνεται.
Η εγγύτητα δε της Κύπρου με τον Λίβανο, όπου βρίσκονται πέραν του 1,5 εκατομμυρίου Σύρων, την καθιστά τον υπ’ αριθμό έναν ελκυστικό προορισμό.
Ταυτόχρονα, οι οικονομικές, πολιτικές και κοινωνικές εξελίξεις στο εσωτερικό του Λιβάνου, αλλά και οι γεωπολιτικές συνθήκες στην περιοχή της Μέσης Ανατολής περιορίζουν τη δυνατότητα των Αρχών του Λιβάνου να ανταποκριθούν σε ικανοποιητικό βαθμό σε ό,τι αφορά στην επιτήρηση των ακτών του. Εδώ και μήνες, με παρεμβάσεις μας προς την Ευρωπαϊκή Επιτροπή κρούουμε τον κώδωνα του κινδύνου, υπογραμμίζοντας πως ενδεχόμενη κατάρρευση του Λιβάνου θα οδηγούσε σε μαζικές ροές Σύρων μεταναστών προς την Ευρωπαϊκή Ένωση.
Δυστυχώς, το ξέσπασμα του πολέμου στη Γάζα επιβεβαίωσε με τον χειρότερο τρόπο τις ανησυχίες μας. Η δυσκολία του Λιβάνου να ελέγξει τις ακτές του αποτελεσματικά επιτρέπει στα οργανωμένα κυκλώματα διακινητών να προωθούν περισσότερα άτομα προς την Κύπρο και τα ευρωπαϊκά κράτη. Έχουμε πολλές φορές πει ότι πρόκειται για οργανωμένο έγκλημα, που εκμεταλλεύεται την ανάγκη των προσώπων αυτών για ασφαλέστερη ζωή και που απαιτεί συντονισμένη και αποτελεσματική δράση.
Ως Κυπριακή Δημοκρατία, επικεντρωνόμαστε σε δύο κατευθύνσεις. Από τη μια, μέσω της διπλωματικής οδού, πιέζουμε προς την κατεύθυνση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για την επαναξιολόγηση περιοχών της Συρίας και τον αποχαρακτηρισμό τους από εμπόλεμες σε ασφαλείς, ούτως ώστε να μην παραχωρείται σε άτομα συριακής καταγωγής αυτόματα το καθεστώς προσωρινής προστασίας, αλλά να εξετάζεται επί της ουσίας η αίτηση ασύλου τους. Για τον λόγο αυτό, τόσο ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας όσο κι εγώ πραγματοποιούμε το τελευταίο διάστημα επαφές με ομολόγους μας σε κράτη που έχουν δηλώσει την ταύτισή τους με την κυπριακή πρωτοβουλία για τη Συρία. Εξ ου και είμαστε στο στάδιο προεργασίας μιας υπουργικής συνάντησης στην Κύπρο, που θα εξετάσει την εξωτερική διάσταση της μετανάστευσης με έμφαση στα επόμενα βήματα για τη Συρία, με τη συμμετοχή των αρμόδιων για θέματα μετανάστευσης Υπουργών. Σκοπός μας είναι να ενώσουμε τις φωνές μας σε έναν συνασπισμό χωρών με κοινές ανησυχίες, αλλά και να συντονίσουμε τις ενέργειές μας. Παράλληλα, θα συμμετάσχουμε σε κοινές αποστολές επί του εδάφους της Συρίας μαζί με άλλα κράτη μέλη, έτσι ώστε να συγκεντρώσουμε στοιχεία για τον καθορισμό περιοχών ως ασφαλών και να μπορέσουμε να διασφαλίσουμε την προστασία όσων το έχουν πραγματικά ανάγκη.
Από την άλλη, εδώ και καιρό, ως Κυπριακή Δημοκρατία προειδοποιούσαμε για την ανάγκη ενίσχυσης της ευρωπαϊκής στήριξης προς τον Λίβανο, εφαρμόζοντας όμοιες πρακτικές όπως στην περίπτωση της Τουρκίας και στο πλαίσιο της θεσμοθέτησης μιας συμφωνίας μεταξύ Ευρωπαϊκής Ένωσης και Λιβάνου, κατ’ αντίστοιχο τρόπο που έγινε προηγουμένως με την Τυνησία και την Αίγυπτο. Για αυτό και ως Κύπρος ασκήσαμε έντονες διπλωματικές πιέσεις τόσο προς την πλευρά της Ευρωπαϊκής Ένωσης όσο και προς την πλευρά του Λιβάνου, ώστε η Ευρωπαϊκή Ένωση να ενισχύσει την οικονομική βοήθεια που λαμβάνει ο Λίβανος, υπό την προϋπόθεση ότι αυτή θα διασυνδεθεί με την αύξηση της επιχειρησιακής ικανότητας του Λιβάνου να ασκεί αποτελεσματικότερη επιτήρηση στην ακτογραμμή του. Σε αυτό το πλαίσιο, ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας θα μεταβεί στις 2 Μαΐου στον Λίβανο, μαζί με την Πρόεδρο της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, ώστε να συζητηθεί το ζήτημα της οικονομικής ενίσχυσης της χώρας. Σε επίπεδο Κομισιόν, η προσπάθεια είναι να ετοιμαστεί μέχρι τότε και να παρουσιαστεί το πακέτο στήριξης του Λιβάνου.
Θα ήθελα να επαναλάβω ότι το μεταναστευτικό είναι εδώ για να μείνει. Ένα φαινόμενο πρωτίστως κοινωνικό, με ανθρωπιστικές προεκτάσεις, με διάρκεια και ευμετάβλητες πτυχές. Ένα πρόβλημα που, όπως αποδεικνύει το παράδειγμα της Κύπρου, είναι κυρίως ζήτημα με εξωτερική διάσταση, η οποία καθορίζει ανά περιόδους τις εξελίξεις.»